مغز با مزاج معتدل
در حالت معتدل اگر اندازه سر بزرگ است ولی شکل طبیعی دارد و به علت بزرگی سر مهره های گردن درشت تر و سینه پهن تر است ، وضع حال مغز خوب است و فرد باهوش و زیرک خواهد بود ولی اگر اندازه سر بزرگ نباشد و کوچک باشد وضع حال مغز بد است.
مغز با مزاج گرم
رنگ صورت و چشم متمایل به سرخ و رگ های چشم پیدا است و رنگ مو سیاه یا متمایل به سرخ می باشد و رفته رفته موی سر کم می شود و غذای گرم و آفتاب و چیزهای گرم سردرد می آورد و خواب او سبک است.
مغز با مزاج سرد
موی سر لخت و راست و رنگ آن متمایل به زرد و سفید می باشد و هوای سرد و بوی های سرد و غذای سرد اذیت کننده است و ترشحات بینی و زکام زیاد است ، رنگ چشم هیچ سرخی ندارد و رگ ها باریک و ناپیدا است و خوابش کامل می باشد.
مغز با مزاج خشک
موهای پرپشت و پیچیده دارد و زودتر می ریزد . حواس تیزی دارد و ترشحات بینی و زکام اصلا ندارد و خواب کمی دارد.
مغز با مزاج تر
حواس تیزی ندارد و ترشحات بینی و زکام زیاد است.
مغز با مزاج گرم و خشک
رنگ صورت متمایل به سرخ یا گندم گون است ،ترشحات بینی و زکام ندارد ، حواس تیزی دارد ، موهای پرپشت و پیچیده و سیاه دارد ولی زود میریزد.
مغز با مزاج گرم و تر
رنگ صورت خوب و روشن است ، ترشحات و زکام دارد ولی قوام دارد و غلیظ است ، رگ های چشم پیدا باشد و موهای لخت و راست و متمایل به سرخ است.
مغز با مزاج سرد و خشک
رنگ صورت تیره و همه چیزهای سرد زیان دارد و در جوانی حواس تیزی دارد ، موی کم پشت و متمایل به زرد و زود سفید می شود و اگر خشکی بر سردی غلبه کند زودتر می ریزد.
مغز با مزاج سرد و تر
همه چیزهای که در مغز با مزاج سرد و مغز تر گفته شد را دارد.
منبع : کتاب اول ذخیره خوارزمشاهی